Het is een onderwerp waar we ons liever niet te veel mee bezig houden, toch is het goed om soms na te denken over de dood. Zo is het bijvoorbeeld een soenna als je je eigen kafan regelt (de islamitische lijkwade gemaakt van eenvoudige witte katoenen stof) omdat je je gedachten daarmee bij de dood houdt. Graag neem ik je mee in een paar belangrijke stappen bij het regelen van een islamitische uitvaart.
Directe stappen
Kort na het overlijden zijn er een paar belangrijke stappen die genomen moeten worden. Zo moeten de ogen van de overledene gesloten worden. De gewrichten moet je masseren zodat deze niet stijf worden. Ook wordt er iets op de buik geplaatst zodat deze niet uit kan zetten. Hierna wordt het lichaam bedekt met een kleed. Dit dient het gehele lichaam te bedekken.
Rituelen
In de Koran staat dat al het gestorvene onrein is. De rituele wassing is daarom een belangrijk overgangsritueel en het eerste recht van een overleden moslim. Bij voorkeur wordt de rituele wassing gedaan met het gezicht of ten minste het hoofd richting het oosten.
Het lichaam wordt drie keer gewassen om het van alle onreinheden te ontdoen door een moslim van hetzelfde geslacht als de overledene. Een belangrijk detail is dat de intieme delen bedekt worden uit respect voor de overledene. Daarna wordt de eerste kleine wassing gedaan, zoals die voor het gebed, zonder dat er water in de mond en neus mag komen. Daarna worden het hoofd en het hele lichaam gewassen, te beginnen aan de rechterkant. In het water worden bladeren van de lotusboom gedaan, wat een schuim geeft. De wassing kan thuis, in een moskee met een daarvoor speciale ruimte of in een uitvaartcentrum gedaan worden, zolang de islamitische voorschriften gehanteerd worden. Een niet-moslim kan daarom ook niet deelnemen aan de religieuze rituelen rondom deze postmortale zorg. Natuurlijk gaat de voorkeur uit naar directe naasten om de wassing te verrichten.
Bij het afleggen, na de laatste rituele wassing (ghusl), kan er wat kamfer voor het lichaam gebruikt worden. Daarnawordt het lichaam in de kafan (lijkwade) gewikkeld. De islamitische lijkwade voor een vrouw bestaat uit 5 stukken, voor de man bestaat deze uit 3 stukken. De vrouw heeft er meer, vanwege het feit dat er meer lichaamsdelen bedekt dienen te worden. Aan de boven- en onderkant wordt de kafan gesloten met knopen in de stof. Dit is het tweede recht van een overleden moslim. Het derde recht is het verrichten van het djanazah-gebed (dodengebed), meestal in een moskee.
Het vierde recht is het ter aarde bestellen, de feitelijke begrafenis. Moslims mogen niet gecremeerd worden. Dit wordt gezien als een groot disrespect en schande. Moslims geloven namelijk dat hun lichaam op de dag van de wederopstanding (dag des oordeels) zo compleet mogelijk moet zijn. Hiernaast mag er volgens de Islam ook niet gelopen of gezeten worden op het graf van een overledene. Dit wordt gezien als een disrespect jegens de overledene.
Wanneer de overledene een islamitische uitvaartverzekering heeft afgesloten, zal een groot deel van de uitvaart in overleg met de nabestaanden door de uitvaartverzekeraar gefaciliteerd worden.
Begrafenis regelen
Het is voor moslims belangrijk dat een overledene zo snel mogelijk wordt begraven op de rechterzijde met het gezicht richting Mekka. Het liefst vindt dit plaats binnen 24 uur na het overlijden of voor de eerstvolgende zonsondergang. In Nederland dient een lichaam na minimaal 36 uur begraven te worden, wel kan er een uitzondering aangevraagd worden. Traditioneel wordt er geen kist gebruikt. Wel wordt het hoofd beschermd tegen direct contact met zand en aarde door middel van een afdakje, gemaakt van hout of steen. Het graf wordt daarna driemaal met twee handen vol water besproeid waarna het graf wordt gesloten met zand en/of aarde. Wanneer je een verzekering voor je uitvaart hebt, wordt dit proces door de nabestaanden samen met de uitvaartverzekeraar geregeld.
Rouwen en condoleance
Direct na de uitvaart gaan genodigden naar het huis van de overledene om daar de nabestaanden te steunen. De islamitische periode voor condoleances duurt officieel drie dagen. Nabestaanden kunnen dan gecondoleerd en getroost worden. De rouwperiode is veertig dagen voor een weduwnaar. Een weduwe heeft een langere rouwperiode; vier maanden en tien dagen. Gedurende de rouwperiode draagt de weduwe geen make-up of sieraden.