Madelon hidjab rood

Denk jij dat de discussie over het kinderfeest nu pas op komt? Het is tijd dat je wakker wordt. Racisme en discriminatie is al tientallen jaren voor velen de dagelijkse realiteit. Het kinderfeest is niet het probleem maar stelt nu een groter probleem aan de kaak. Raciale discriminatie die kinderen onbewust wordt aangeleerd en de maatschappelijk acceptatie van racisme in haar vele vormen.

Vieze Zwarte Piet

Acht jaar lang ben ik op de basisschool gepest. Dat ging op de middelbare school gewoon door, het maakte echt niet uit dat de Atheneumklassen een zogenaamd slimmere groep zou zijn.
Een van de favoriete scheldwoorden? Vieze Zwarte Piet. Op de basisschool lachten ouders van pestkoppen hartelijk mee op het schoolplein. Docenten wisten niet wat ze ermee aan moesten ondanks een aanwezig pestbeleid. Elk jaar mochten mijn ouders weer uit gaan leggen dat discriminerende uitingen zoals ‘Zwarte Piet’ écht onder pesten vielen. 

Als klein meisje van zeer gemixte afkomst iets wat ik niet kon begrijpen. Mijn ouders en hun ouders zijn geboren in prachtige landen in Azië, de Cariben en Europa. Zwarte Piet is heel donker gekleurd, grote volle rode lippen, kroeshaar en zou uit Afrika komen.  Vaak afgebeeld en omschreven met stereotype karaktertrekken als domheid, klunzig en barbaars. De ‘knechten’ (aka slaven!) van de blanke oude man uit Turkije: Sinterklaas.

Uiterlijke kenmerken zoals het kroeshaar, de grote rode lippen en de gouden oorbellen doen verdacht veel aan prenten van slaven denken. Ook voortkomende uit koloniale tijden zijn de denkbeelden waar het vernederen van de Afrikaanse medemens de normaalste zaak van de wereld was. Een groot contrast voor mij als klein meisje met lange steile Pocahontas haren en Indische oogjes wat zeer makkelijk leerde.

Pesten is het opstapje naar racisme

Ik kan me de docenten herinneren die zich omdraaiden als de scheldsalvo’s vol ‘Zwarte Piet’ weer begonnen. Ik herinner me alle gezichten van de klasgenoten die mij buitensloten op het schoolplein. Ik herinner me ook alle klasgenoten die in de klas vervolgens bij mij kwamen voor hulp bij hun schoolwerk. Daar was ik dan wel weer goed genoeg voor met mijn hoge cijfers.

Ik herinner me ook de jongen van zes die op zijn eerste schooldag naast mij werd gezet. En nadat mijn lievelingsjuf zich omdraaide mij toesiste ‘Vieze zwarte piet ga je wassen.’ Ik herinner me alle leugens die over mij vertelt werden. Ik herinner me hoe makkelijk er met mijn gevoelens werd gespeeld. Hoe makkelijk het was om mij geestelijk en fysiek helemaal kapot te maken. Je mocht immers alles doen met die domme Zwart Piet van de klas. Dit is de generatie die nu volwassen is.

Hypocriet vond ik de juffen en meesters die kinderen die niet meer ‘geloofden in Sinterklaas’ uit alle macht verhalen vertelden om alle leugens te vergoelijken. Had het zoveel moeite gekost om het kleine meisje ernaast wat net weer voor Zwarte Piet was uitgescholden even gerust te stellen dat zij er ook mocht zijn en niet minder waard was dan haar klasgenoten? Deze docenten hielden het onderscheid wat de kinderen onderling maakten in stand.

Racisme

De afgelopen jaren is de discussie over het ‘kinderfeest’ steeds groter geworden. Feitelijk boeit het mij niet dat mensen plezier beleven aan dit ‘feest’. Moet iedereen lekker zelf weten. Wel stoort het me dat het gros denkt dat de discussie alleen maar van de afgelopen jaren is. Racisme is niet nieuw. Het bestaat al jaren, eeuwen. Maar wellicht is het nieuw voor je als je er al die jaren je ogen voor hebt gesloten. Ja, ik trek die racismekaart. Zie je me wapperen?

Er mag geen onderscheid of nuance gemaakt worden over de kleur van de Zwarte Piet. Zegt dat eigenlijk niet genoeg over de (on)bewuste raciale scheiding die wordt gemaakt? Intens zwart wordt je niet van roet uit de schoorsteen. Ben je blank dan krijg je mooie roetvegen, ben je donkerder van kleur dan krijg je een mooie donkere blush op je wangen erbij. Maar intens zwart zwart? Denk na, verdiep je in de oorsprong en wake up.

Niet alle mensen uit Afrika zijn dom, niet alle westerlingen zijn rijk. Je huidskleur, afkomst of geloof bepaalt niet je intelligentieniveau. Het is een feit dat kinderen en volwassenen een connectie maken tussen Zwarte Piet en getinte of donkere mensen. Maar wat je daarmee doet geeft de doorslag.

Verborgen racisme

Een Nederlands paspoort, geboren in Groningen, getogen in Drenthe. Inmiddels zijn we bijna 30 jaar later. Bij praktisch elke sollicitatie komt de vraag ‘Waar ik echt vandaan kom?’. Als ze net bekomen zijn van de ‘schrik’ dat er bij de naam Madelon geen blonde lange dame hoort.

‘Je spreekt zo vloeiend Nederlands voor een allochtoon en zonder accent!’

Dat de toekomstige leidinggevende voor mijn neus dan al in mijn achting daalt begrijpen ze meestal niet. De (on)bewuste beoordeling op afkomst is in deze maatschappij genormaliseerd. Er wordt een onderscheid gemaakt op grond van mijn niet-Nederlandse afkomst. Ik ben een allochtoon en daarmee volgt de automatische koppeling naar het ‘inferieure stereotype’. Dit in tegenstelling tot het superieure stereotype wat natuurlijk niet bij een allochtoon zou passen. En dan hebben we het feitelijk over racisme.

Zelfs in beoordelingsgesprekken is mijn vaardigheid van de Nederlandse taal een punt. Van collega’s mag ik dan horen dat daar bij hun echt niet over gepraat wordt. Wanneer je dan na jaren een leidinggevende voor je neus krijgt die alle beoordelingspapieren aan de kant schuift en interesse in mij als mens toont gaat er een wereld voor mij open. Zo kan het dus ook.

‘Je moet oprotten naar je eigen land!’

Waarheen dan? Ik ben geboren in de provincie Groningen, opgegroeid in het mooie Drenthe. De nationaliteit in mijn paspoort heb ik zeker verzonnen. Nederland is mijn thuis, maar ik vrees soms echt voor de tijd dat mijn eigen zoon naar school zal gaan.

Sinds de opkomst van bepaalde politieke (wereld)leiders heeft de stortvloed aan haat en racisme verder vrij spel gekregen. Mensen geven nog makkelijker hun ongegronde, ongezouten, vaak kwetsende mening. Vaak uit onwetendheid maar te vaak nu bewust. Tegenwoordig denken mensen dat ze alles tegen je mogen zeggen. En zijn dan verbaasd als mijn respons er voor zorgt dat ze zichzelf even onzichtbaar willen maken. Ik ben een mens met gevoelens en laat niet (meer) over mij heen walsen door iemand die denkt dat ik minder ben.

De realiteit

Ik merk dat ik zelf onverschillig ben geworden. Harder. Niet meer bang voor de mening van een ander. Natuurlijk blijft elk voorval kwetsend, ik ben niet van ijs zoals vroeger wel eens gedacht werd. Maar met mijn bijna 30 jaar ben ik gewend aan die beoordeling van mijn buitenkant en zie ik het als dagelijkse routine. Ik heb er (gedwongen) mee leren leven. Cru, maar wel de realiteit. Dat ik recent de keuze heb gemaakt om een hidjab te gaan dragen is dan ook een bewuste keuze geweest waar ik lang over na heb gedacht. Want eigenlijk is het heel simpel. Ik mag zijn wie ik ben.

Soms vraag ik me wel eens af of die pestkoppen van vroeger beseffen wat ze aan hebben gericht bij de kleine Madelon. Of de docenten die de pestkoppen in bescherming namen wel beseffen hoe onprofessioneel zij hebben gehandeld en hebben bijgedragen aan het pestgedrag. En daarmee aan het racisme. Voor mij was de wereld onveilig. Ik kon en mocht mijzelf niet zijn of laten zien. Ik weet dat ik echt niet de enige ben geweest.

Iets wat ik echt heb moeten leren is dat er prachtige mensen bestaan die juist geïnteresseerd zijn in wie ik ben en die niet kijken naar mijn uiterlijk en de stereotypen die daaraan gelinkt kunnen worden.

Heb jij lef?

Al die jaren van continue beoordeeld worden op mijn uiterlijk hebben mij verbaal mondig en geestelijk hard gemaakt uit zelfbescherming. Soms wel eens te hard en blijvend op mijn hoede. Racistisch getinte opmerkingen maken is namelijk maar een klein opstapje naar het maken van bedreigingen of het uitvoeren daarvan.

Als kind aanhoren ‘Ik maak je dood Zwarte Piet!’ deed me op dat moment niet veel. Nu wel.

Ik besef me namelijk dat er een sociaal geaccepteerd klimaat van racisme en het hanteren van een dubbele meetlat in mijn thuisland bestaat.

Om dat te herkennen moet je tegenwoordig wel lef hebben. Lef om zelf na te denken in plaats van de massa te volgen. Lef om je ook in te leven in een ander in plaats van alleen maar aan je eigen plezier te denken. Lef om je uit te spreken wanneer je iemand gediscrimineerd of onheus behandeld ziet worden.

Heb jij lef?